Dışkı Kontrolü

“Anorektal Malformasyon Nedeniyle Ameliyat Edilen Çocukların Takip ve Tedavisi“

Marc A. Levitt M.D. and Alberto Peña, M.D.

Colorectal Center for Children

Cincinnati, Ohio

Çevirenlerin Notu

Bu kitapçık yazarları tarafından esas olarak anorektal malformasyonlu çocukların ailelerini bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. O nedenle tıbbi tanım ve tedaviler basitleştirilerek anlatılmış ve dilimizde anlaşılacak şekilde çevrilmiştir. Her ne kadar ailelere yönelik olsa da ülkemizde burada anlatılan “Barsak Eğitim Programı” fazla bilinmediği için sağlık personeline de yararlı olacağını düşünüyoruz.

Dr. Billur Demiroğulları

(Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi A.D.)

Dr. Mehmet Eliçevik

(Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi A.D.)

Dışkı kontrol bozukluğu (DKB), insanın hayat akışını etkileyen yıkıcı bir sorun halinde karşımıza çıkabilir. İnsanın sosyal hayat ile uyumunun kaybına ve ciddi psikolojik sorunların doğmasına neden olabilir. DKB eskiye göre tahmin edilenden daha fazla çocukta önemli bir sorun oluşturmaktadır.

DKB için geliştirilen ameliyatların coğu tartışmalı olup alınan sonuçlar farklılık göstermektedir. Barsak Eğitim Programı (BEP) DKB sorunu olan hastaların tedavisi için geliştirilmiş bir tedavi yöntemidir.

BEP’nın temeli; hasta veya hasta ailesine günde bir kere barsakta biriken dışkının lavmanla dışarı boşaltılmasının öğretilmesi ve 24 saat boyunca hastanın dışkı kaçırmadan temiz kalmasının sağlanmasıdır. BEP aslında çok basit bir temele dayalıdır, ancak uygulanması ve başarıya ulaşması çocuk-aile ile doktor-hemşire ekibinin uyumlu şekilde çalışmasına bağlıdır. Bir hafta boyunca çocuğun ihtiyacı olan günlük lavman miktarı ve şekli belirlenir, lavmanın nasıl yapılacağı aileye öğretilir. Uygun lavman şekli ve miktarının belirlenebilmesi için bir hafta boyunca çocuğun günlük ayakta düz karın grafileri çekilerek değerlendirilir. Böylece kalın barsaktaki dışkının yeterince boşaltılıp boşaltılmadığı görülür. Bir haftanın sonunda, kalın barsağın en iyi şekilde boşaltılmasını sağlayan lavman şekli ve miktarı saptanır, gerekirse diyette de yapılan değişiklikler ve ilaçlar ile çocuğun bir gün boyunca altına dışkı kaçırmadan kuru kalması desteklenir.

Çocuklar büyürken bağımsızlıklarını da kazanırlar, bu sırada kendilerine bir başkasının lavman yapmasını özel yaşantılarına müdahele olarak algılayabilirler. Bu durumda, çocuğun kendi kendine lavman yapabilmesi için ACE (antegrad continent enema) işlemi uygulanabilir. Cerrahi olarak göbek ile kalın barsak arasında bir sondanın geçebileceği bir yol oluşturulur ve lavman sıvısı artık kalın barsağa yukarıdan verilir. Bundan böyle çocuk hergün kendisi sondayı göbeğindeki delikten içeri iterek lavman sıvısını verir ve sonra sondayı geri çeker, tuvalette uzun süre oturarak dışkısını boşaltır ve günlük yaşantısına devam eder.

Geliştirdiğimiz BEP ile 500 hastada % 95 başarı elde ettik ve bu program ile tedavi edilen çocukların yaşam kalitesinde sağlanan dramatik düzelmeyi gözlemledik.

Kısaltmalar:

ACE: Antegrad Continent Enema

ARM: Anorektal Malformasyonlar

BEP: Barsak Eğitim Programı

DKB: Dışkı Kontrol Bozukluğu

İBH: İstemli barsak hareketleri

PSARP: Posterior Sagittal Anorektoplasti

TAK: Temiz Aralıklı Kateterizasyon